Marlous Smit: in Molen Den Arend dichtbij haar opa
Minstens één keer per jaar reist Marlous Smit vanuit haar woonplaats Sommelsdijk naar Bergambacht om daar Molen Den Arend te bezoeken. Het is haar manier om haar opa te herdenken.
“Van 1947 tot 1954 was hij eigenaar en molenaar van Den Arend,” vertelt de dirigente/pianiste over haar grootvader Gerard van den Hoven. “Ik heb hem helaas maar even mogen meemaken, want ik was drie toen hij op 64-jarige leeftijd overleed. Zijn levensverhaal echter en zijn karakter intrigeren me. Mijn opa was een stille, ingetogen man die zijn eigen plan trok, geen baas boven zich accepteerde en een bepaalde naïviteit in zich mee droeg. Dat uitte zich toen hij in 1947 Molen Den Arend zonder voorinformatie overnam van de vorige eigenaar. De molen en het woonhuis er naast verkeerden in deplorabele toestand en bovendien was er een stukje verderop aan de Lekdijk een meelfabriek gebouwd die zeer effectief produceerde, waardoor je als beroepsmolenaar eigenlijk kansloos was. Mijn opa was echter zo verblind door zijn ambitie om zelfstandig en in zijn eentje te werken, dat hij alle rode seinen in de wind sloeg. En passant liet hij zijn vrouw weten dat hij Den Arend gekocht had, en dat werd hem niet in dank afgenomen. Mijn oma, een scherp van de tongriem gesneden vrouw van Surinaamse komaf, was woest. ‘Moet ik hier wonen’, riep ze vol verbijstering uit toen de verhuiswagen stopte aan de Molenlaan.”
Molen Den Arend ontpopte zich binnen de kortste keren als een miskoop van jewelste. Gerrit van den Hoven drentelde wat over het erf en geproduceerd werd er nauwelijks. De boeren uit de omtrek bleken weinig trek te hebben hun graan te brengen bij de Rooms-Katholieke molenaar die bovendien getrouwd was met een donkere vrouw die ook nog eens overwoog om haar beroep van leerkracht opnieuw op te pakken in haar nieuwe leefomgeving. Voor Van den Hoven’s vrouw was het al snel duidelijk: ze wilde zo snel mogelijk weg uit Bergambacht. Dat lukte uiteindelijk. Ze vertrok naar haar oorspronkelijke woonplaats Amsterdam en ging er in het onderwijs aan de slag. “Mijn opa bleef op de molen en vond werk bij een metaalfabriek in Krimpen aan den IJssel. Daarna kwamen er nog verschillende andere banen op zijn pad. Van bewaker van een houtopslagplaats, nachtwaker bij de in aanbouw zijnde N210, melkmonsternemer.”
Na verloop van tijd keerde de oma van Marlous Smit terug in Bergambacht. “Mijn grootouders wilden van de molen af en op de locatie een nieuw huis bouwen, maar werden in dat voornemen geblokkeerd omdat Den Arend onder Monumentenzorg viel. Opa overwoog zelfs om de molen in de fik te steken om zo de verzekeringspenningen te incasseren, maar zag daar begrijpelijkerwijs van af. Uiteindelijk verkocht hij Den Arend, het huis, het erf en de schuren voor een habbekrats aan de gemeente Bergambacht. De gemeente wilde het woonhuis afbreken en de molen restaureren. Mijn opa en oma zouden elders in het dorp woonruimte krijgen. Vooral oma was daar fel op tegen. Ze was Bergambacht beu. Uiteindelijk vond opa werk en een woning in Gouda. Zijn laatste baan was die van portier. Twee maanden voor zijn pensioen overleed hij aan een acute hartstilstand. Hoewel ik mijn opa nooit bewust heb meegemaakt, zie ik een aantal van zijn karaktereigenschappen in mezelf terug. Dat ‘je eigen weg gaan’ bijvoorbeeld herken ik. Het niet onder een baas willen werken ook. Die verwantschap die ik met mijn opa voel leidt ertoe dat ik ieder jaar wel een keer naar den Arend reis. Deze molen is dé plek waar ik het dichtst bij mijn opa in de buurt kom, zo voel ik dat.”
Op zaterdag 9 september is Molen Den Arend van 10.00 tot 16.00 uur geopend in het kader van Nationale Monumentendag. Er zijn rondleidingen, een expositie van 125 jaar Muziekvereniging Excelsior en de Molenwinkel is geopend en komt met leuke acties